Երրորդ տարին է, ինչ Նախիջևանում նախկին վերնախավը փոխարինվում է նոր դեմքերով: Ամեն ինչ սկսվել է ինքնավարության երեսնամյա ղեկավար Վասիֆ Թալիբովի պաշտոնանկությունից: Նա Հեյդար Ալիևի քրոջ փեսան է, Նախիջևանի ղեկավարի պաշտոնում էր 1993 թվականից: Ադրբեջանի ոչ իշխանական մամուլը Թալիբովին անվանում էր «Նախիջևանի խան»: Ո՞րն է նրա պաշտոնանկության և քաղաքական ասպարեզից հեռացման բուն պատճառը, հայտնի չէ:
Ոչ պաշտոնական աղբյուրների տեղեկացվածությամբ՝ Թալիբովն իշխանությունից զրկվել է Ադրբեջանի առաջին տիկին Մեհրիբան Ալիևայի պահանջով: Նա Ալիևների կլանի հետ բարդ հարաբերություններ ունի և կարողացել է ամուսնու բոլոր հարազատներին մեկուսացնել, հեռացնել իշխանական լծակներից: Տեսակետ կա, որ Թալիբովը ձգտել է Նախիջևանում իր դինաստիական իշխանությունը հաստատել և ուներ իրանական կողմնորոշում:
Թալիբովի պաշտոնանկությունից հետո Նախիջևանի կառավարման համակարգում արմատական փոփոխություններ են կատարվել: Ադրբեջանի նախագահն ընդունել է երկու կարևոր հրամանագիր, լուծարվել են Նախիջևանի ԻՀ Պետական անվտանգության ծառայությունը և Մաքսային կոմիտեն: Ուժային այդ կառույցները վերակազմավորվել են որպես հանրապետական գերատեսչության տարածքային վարչություն:
Ըստ երևույթին՝ Նախիջևանում Թալիբովից հետո տեղի է ունենում տնտեսաքաղաքական ազդեցության ոլորտների վերաբաժանում, նախկին «խանի» մերձավոր շրջապատի մարդիկ զրկվում են արտոնություններից, նրանց փոխարեն գործելու ազատություն են ստանում ուրիշները:
Իրավիճակի բարդության մասին է վկայում իշխող կուսակցությունից Միլլի մեջլիսի պատգամավոր Սիավուշ Նովրուզովի նախաձեռնությունը. նա եկող տարվա պետական բյուջեի նախագագծի քննարկումների շրջանակներում գործընկերներին առաջարկել է առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնել Նախիջևանի խնդիրներին:
Նա ծնունդով Նախիջևանից է, իշխող կուսակցության հնաբնակներից: Խորհրդարանական արտահերթ ընտրություններից առաջ Նովրուզովը հայտարարել էր, որ պատգամավորության թեկնածու չի առաջադրվի, կզբաղվի կուսակցական աշխատանքով: Բայց երևում է՝ իշխանությունը նրա կարիքն զգացել է:
Նովրուզովը խորհրդարանում բարձրացրել է չափազանց բարդ հարց: Նա ներկայացրել է, որ անցյալ տարվա բյուջեով Նախիջևանի ինքնավարությանը հատկացվել է մեկ միլիարդ երկու հարյուր միլիոն մանաթ, բայց այդ գումարի մեծագույն մասը չի ծախսվել, ծրագրերը չեն իրականացվել, որովհետև տեղական մարմինները չեն կարողանում մրցույթ կազմակերպել:
Պատգամավորի ներկայացմամբ՝ Նախիջևանում պրոֆեսիոնալ շինարարական կազմակերպություններ չկան, հայտարարված մրցույթներին ոչ ոք չի մասնակցում, որովհետև չգիտեն, թե ֆինանսական հարցերն ինչպես են կարգավորվելու: Ըստ երևույթին՝ Թալիբովի սահմանած «խանական կարգերն» այլևս չեն գործում, բայց ներդրված չեն նաև իրավական կարգավորումներ կամ, ինչպես հասկացվում է ենթատեքստից, տնտեսվարողները պարզապես հրաժարվում են օրենքով և կառավարության որոշումներով հաստատված նորմերով գուծունեություն ծավալել:
Ըստ իշխող կուսակցությունից պատգամավորի՝ «պետական բյուջեից հատկացումների հաշվին Նախիջևանում նախատեսված էր ստեղծել երկու հազար աշխատատեղ, բայց մեկ մարդ անգամ աշխատանք չի ստացել, ոչ մի ծրագիր չի գործարկվել»: Նա ներկայացրել է, որ այդ պայմաններում մարդիկ ստիպված են Նախիջևանից հեռանալ և աշխատանք փնտրել այլ երկրներում կամ Բաքվում: Ի՞նչ եզրակացության են եկել Միլլի մեջլիսում՝ ադրբեջանական մամուլը չի տեղեկացնում: Միայն ասված է, որ իշխող կուսակցությունը որոշել է Նախիջևանի վերաբերյալ կառավարությանը համապատասխան առաջարկություններ ներկայացնել:
Բացառված չէ, որ Նախիջևանի սոցիալ-տնտեսական և ժողովրդագրական իրավիճակի հրապարակայնացումն ամենից առաջ արտաքին քաղաքական նպատակ է հետապնդում. Ալիևը միջազգային հանրության, տարածաշրջանի ազդեցիկ երկրների ուշադրությունն է հրավիրում «շրջափակված» Նախիջևանի խնդիրների վրա, որպեսզի հիմնավորի հաղորդակցության հաստատման անհրաժեշտությունը:
Նյութի աղբյուր