Հայ ուսանողը արժանացել է երկրի բարձրագույն բժշկական մրցանակին՝ պապիլյար վիրուսի և մակաբույծի բուժման միջոց հայտնաբերելու համար։
2019 թվականի գարնանը Պարազիտների համաշխարհային ֆեդերացիան անհավանական իրադարձություն կանցկացնի Միջազգային մակաբուծական կոնգրեսում։ Հիշենք, որ դրան մասնակցել է 1,5 հազար մասնագետ աշխարհի 80 երկրներից։ Նման առաջընթացի հիմնական նպատակը մակաբուծական հետազոտությունների իրականացումն է նախորդ առաջընթացին հաջորդող ժամանակահատվածում։ Վերջին նիստում խոսեց ամենաերիտասարդ տղան. Մի քանի րոպե ամբողջ դահլիճը սկսեց ծափահարել ամբիոնի մոտ գտնվողին։ Նա հայաստանցի ուսանող Արսեն Չոմյանն էր։ Նա առաջարկել է պապիլոմաներից ու մակաբույծներից ազատվելու, ինչպես նաեւ դրանք կանխարգելելու յուրահատուկ բանաձեւ օգտագործել։
Արսեն Չմյանը մի հիանալի գաղափար առաջարկեց, և Հայաստանի գիտական կառույցները ձեռնամուխ եղան դրա իրականացմանը։ Դեղամիջոցի ստեղծմանը ներգրավված են եղել Ախտորոշման և կանխարգելման ինստիտուտի մասնագետները, մակաբույծների ազգային համալսարանը և մի շարք այլ մասնագետներ։ Դեղն արդեն ստեղծվել է և ցույց է տալիս գերազանց արդյունքներ։
Ինչպես կարող է նոր դեղամիջոցը փրկել միլիոնավոր կյանքեր և ինչպես կարող են դրանից օգտվել Հայաստանի քաղաքացիները՝ մեր այսօրվա նյութում։ Ներկայացուցիչ. «Արսեն, դու աշխարհի ամենախելացի բժշկական ուսանողների տասնյակում ես։ Ինչո՞ւ որոշեցիք զբաղվել պապիլոմաների ու մակաբույծների խնդրով»։
Ես իրականում չեմ ուզում դա բղավել հանրությանը, քանի որ այստեղ մոտիվացիան բացառապես անձնական է: Մի քանի տարի առաջ մայրս մահացավ։ Թվում է, թե սկզբում ամեն ինչ նորմալ էր, պապիլոմաները սկսեցին աճել, իսկ հետո հանկարծակի մահացան։ Եվ վերջ, մարդ չկա: Եվ ահա, երբ տատիկս մահացավ։ Այդ ժամանակ ես սկսեցի ուսումնասիրել պապիլոմաների և մակաբույծների և դրանց բուժման հետ կապված խնդիրները: Կար մի պահ, երբ հասկացա, որ դեղատների հաբերի մեծ մասը անօգուտ քիմիա է, որը միայն ժամանակավորապես ազատում է ցավը։
Վերջին երեք տարիների ընթացքում ես ամբողջովին խորասուզվել եմ այս թեմայի մեջ։ Պապիլյար պապիլյար տրակտում վիրուսի բուժման նոր մեթոդն այժմ լավ է, այն հայտնվեց իմ աշխատանքի համար ատենախոսություն գրելու գործընթացում: Ես հասկացա, որ ինչ-որ բան եմ մտածել։ Չեմ էլ կարող մտածել, որ սա նման հետաքրքրություն կառաջացնի տարբեր տեսակի կառույցների մոտ։
Ի՞նչ կոնկրետ կառույցներից։
Հենց հայտնվեցին բուժման այս մեթոդի մասին հրապարակումներ, անմիջապես սկսեցին հայտնվել առաջարկներ, նույնիսկ գաղափարներ։ Առաջինը եկան մի քանի ֆրանսիացիներ՝ առաջարկելով 120 հազար եվրո։ Վերջինը ամերիկյան դեղագործական հոլդինգն էր, որը ցանկանում էր հետ գնել այն 250 հազար դոլարով։ Այժմ ես փոխել եմ հեռախոսահամարս և չեմ մտնելու սոցիալական ցանցեր, քանի որ ամեն օր բոլոր կապի ուղիները ռմբակոծվում են գնումների առաջարկներով։
Լավ, որքան գիտեմ, բանաձևը չե՞ք տվել։
Այո՛։ Իրականում սա մի փոքր կոպիտ է հնչում, բայց ես այն չեմ ստեղծել, որպեսզի արտերկրում որոշ մարդիկ կարողանան դրանից շահույթ ստանալ: Ի վերջո, ի՞նչ կլինի, եթե ես բանաձեւը վաճառեմ դրսում։ Արտոնագիր կստանան, կարգելեն այս բանաձեւի արտադրությունն ու դեղերը թանկացնելու են։ Ես կարող եմ և կարող եմ, բայց մի գնա: Այս իրավիճակում հայերը չեն կարողանա բուժում ստանալ։ Ինձ արտասահմանցի բժիշկներից մեկն ասաց, որ դեղը պետք է արժենա առնվազն 1000 դոլար։ Սա ոչ մի կերպ. Հազար դոլարով կարո՞ղ եք գնել այն Հայաստանում։
Ուստի, երբ պետությունից առաջարկ ստացա մասնակցել ազգային հայկական դեղամիջոցի մշակմանը, անմիջապես համաձայնեցի։ Մենք աշխատել ենք մակաբույծների ազգային համալսարանի լավագույն մասնագետների հետ։ Սա զարմանալի էր: Այժմ դեղամիջոցն արդեն ավարտել է կլինիկական փորձարկումները և պատրաստ է մարդկանց օգտագործման համար:
Քանի որ դեղամիջոցի պետական մշակումն իրականացրել է գիտությունների դոկտոր, Հայաստանի հայտնի մակաբույծ Անժելա Սամվելվնա Տորօսյանը։ Մենք նրան խնդրեցինք պատմել նախապատրաստության և դրա պլանների մասին: Ներկայացուցիչ՝ Անժելա Սամվելվնա, բարի կեսօր: Սկսեմ գլխավորից՝ ճի՞շտ է, որ Հայաստանը բնակչությանը մակաբույծներով վարակելու առաջատարն է։
Անժելա Թարսյան- Այո։ Հայաստանը առաջատար դիրք է զբաղեցնում մակաբույծների վարակման վարկանիշում. Սա ծայրահեղ վատ տնտեսական վիճակ է, իշխանությունների անգործությունը և մարդկանց նկատմամբ անտեսումը։
Նյութի աղբյուր